Przyszłe zmiany na rynku pracy pod kątem cyfryzacji w opinii młodzieży.

Oczywistością dla osób, które miały związek z planowaniem scenariuszowym lub szerzej z wykorzystywaniem predykcji do celów planistycznych jest fakt, że tak naprawdę jesteśmy „zanurzeni” w przyszłości, a znaczna część rozstrzygnięć, które jej dotyczą dokonuje się właśnie teraz lub się już dokonała. Problem polega na tym, że nie wiemy, które z wielu możliwych opcji, wyborów, przypadków, zbiegów okoliczności ma kluczowe znaczenie dla zasadniczych przyszłych procesów. Przyszłości nie można przewidzieć, ale można próbować zbadać i przenalizować zjawiska ją detonujące. Kolejną oczywistością jest fakt, że ludzie młodzi nieco inaczej odbierają rzeczywistość nie mając bagażu doświadczenia, które z jednej strony wyznacza pewne poznawcze trendy, lecz z drugiej strony ogranicza zdolność zauważenia nowych zjawisk lub procesów, często jeszcze nie dookreślonych lub nienazwanych.

W ramach prac przygotowawczych do budowy Agendy Odporności Cyfrowej postanowiliśmy zapytać grupę młodych ludzi o to, jakie zawody według nich przetrwają cyfrową transformację w stopniu nienaruszonym, jakie zmienią się znacząco, a jakie znikną w ogóle. Uzyskane wyniki sondażu z jednej strony potwierdzają powszechnie publikowane trendy, ale z drugiej strony mogą zaskakiwać, gdyż wbrew przewidywaniom opinie młodych ludzi na ten temat nie opierały się na kategorii branż lecz na sposobie relacji z otoczeniem przy wykonywaniu danej pracy. Otóż osoby, które w swej codziennej pracy utrzymują relacje międzyludzkie nie oparte na wykorzystywaniu technologii komunikacyjnych mogą spać spokojnie. Dokładnie odwrotnie jest w zawodach, w których praca polega na przekazywaniu informacji z wykorzystaniem lub przy wsparciu tego rodzaju technologii. W opinii młodych respondentów osoby te już powinni zacząć szukać sobie pracy. Kategoria ta stanowi jednak zdecydowaną mniejszość (6 na 168 zawodów). Trzecią największą kategorię stanowią zawody wykorzystujące wszelkie inne technologie niż wyłącznie komunikacyjne i tu zdaniem respondentów dokona się gruntowna „rekonfiguracja” sposobów wykonywania danej profesji, jednak ona jako taka nie zniknie.

Jakie zawody na pewno odejdą do lamusa i nie wytrzymają cyfrowej rewolucji? Okazuje się paradoksalnie, że te, które powstały na skutek komunikacyjnej rewolucji w sektorze usług powiązanych z branżą IT.

W opinii respondentów z rynku pracy znikną na pewno:

pracownicy sprzedaży internetowej,
administratorzy stron internetowych,
pracownicy telefonicznej i elektronicznej obsługi klienta, ankieterzy, teleankieterzy,
sekretarki i asystenci,
recepcjoniści i rejestratorzy,
graficy komputerowi.

Gruntowną zmianę – często bliską zanikowi przejdzie 100 ze 168 profesji. Są to następujące profesje:

kierownicy ds. zarządzania i obsługi biznesu,
ekonomiści,
instruktorzy nauki jazdy,
lekarze,
farmaceuci,
plastycy, dekoratorzy wnętrz i konserwatorzy zabytków,
kierownicy budowy,
technicy budownictwa,
kamieniarze,
betoniarze i zbrojarze,
cieśle i stolarze budowlani,
robotnicy budowlani,
murarze i tynkarze,
brukarze,
dekarze i blacharze budowlani,
monterzy okien i szklarze,
monterzy instalacji budowlanych,
zaopatrzeniowcy i dostawcy,
magazynierzy,
listonosze i kurierzy,
pracownicy ds. ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju,
pracownicy ds. jakości,
górnicy i operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych,
spawacze,
operatorzy obrabiarek skrawających,
specjaliści ds. rynku nieruchomości,
personel sprzątający,
przedstawiciele handlowi,
sprzedawcy i kasjerzy,
specjaliści ds. PR, reklamy, marketingu i sprzedaży,
specjaliści ds. zarządzania zasobami ludzkimi i rekrutacji,
specjaliści ds. administracji,
pracownicy administracyjni i biurowi,
specjaliści ds. finansowych,
agenci ubezpieczeniowi,
samodzielni księgowi,
bibliotekoznawcy, bibliotekarze i specjaliści informacji naukowej,
socjolodzy i specjaliści ds. badań społeczno-ekonomicznych,
dziennikarze i redaktorzy,
operatorzy aparatury medycznej,
psycholodzy i psychoterapeuci,
diagności laboratoryjni medyczni,
optycy i pracownicy wytwarzający protezy,
inżynierowie chemicy i chemicy,
meteorolodzy, geolodzy, geografowie,
geodeci i kartografowie,
biolodzy i biotechnolodzy,
architekci i urbaniści,
architekci krajobrazu,
inżynierowie budownictwa,
inspektorzy nadzoru budowlanego,
inżynierowie inżynierii środowiska,
operatorzy i mechanicy sprzętu do robót ziemnych,
pracownicy ds. budownictwa drogowego i kolejowego,
monterzy konstrukcji metalowych,
elektrycy, elektromechanicy i elektromonterzy,
specjaliści elektroniki, automatyki i robotyki,
akustycy i realizatorzy dźwięku,
specjaliści telekomunikacji,
analitycy, testerzy i operatorzy systemów teleinformatycznych,
projektanci i administratorzy baz danych, programiści,
specjaliści ds. projektowania, wdrażania i doskonalenia produktów i usług cyfrowych,
technicy informatycy,
inżynierowie mechanicy,
technicy mechanicy,
diagności samochodowi,
blacharze i lakiernicy samochodowi,
mechanicy-monterzy maszyn i urządzeń,
kierownicy ds. logistyki,
spedytorzy i logistycy,
pracownicy poczty,
operatorzy urządzeń dźwigowo-transportowych,
pracownicy obsługi ruchu szynowego,
maszyniści,
marynarze, pracownicy obsługi statków i portów,
pracownicy obsługi ruchu lotniczego,
kierownicy ds. produkcji,
specjaliści ds. organizacji produkcji,
pracownicy ds. BHP,
projektanci wzornictwa przemysłowego i operatorzy CAD,
ceramicy przemysłowi,
rzemieślnicy obróbki szkła i metali szlachetnych,
pracownicy poligraficzni,
robotnicy obróbki drewna i stolarze,
krawcy i pracownicy produkcji odzieży,
tapicerzy,
robotnicy obróbki skóry,
pracownicy przetwórstwa metali,
operatorzy maszyn do produkcji wyrobów cementowych i kamiennych,
operatorzy maszyn do produkcji wyrobów chemicznych,
operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych,
operatorzy maszyn do produkcji i przetwórstwa papieru,
operatorzy maszyn włókienniczych,
lakiernicy,
operatorzy maszyn rolniczych i ogrodniczych,
pracownicy biur podróży i obsługi turystycznej,
kierownicy ds. usług,
filolodzy i tłumacze,
fotografowie,
pracownicy myjni, pralni i prasowalni

W opinii młodych respondentów do kategorii zawodów „cyforowoodpornych” należy zaliczyć:

kierownicy sprzedaży,
pracownicy ds. rachunkowości i księgowości,
windykatorzy,
prawnicy,
pracownicy służb mundurowych,
pracownicy ochrony fizycznej,
kierownicy w instytucjach społecznych i kultury,
archiwiści i muzealnicy,
filozofowie, historycy, politolodzy i kulturoznawcy,
animatorzy kultury i organizatorzy imprez,
instruktorzy rekreacji i sportu,
nauczyciele przedszkoli,
nauczyciele nauczania wczesnoszkolnego,
nauczyciele przedmiotów ogólnokształcących,
nauczyciele przedmiotów zawodowych,
nauczyciele praktycznej nauki zawodu,
nauczyciele szkół specjalnych i oddziałów integracyjnych,
pedagodzy,
wychowawcy w placówkach oświatowych i opiekuńczych,
pozostali specjaliści edukacji,
asystenci w edukacji,
pielęgniarki i położne,
dentyści,
pracownicy ds. techniki dentystycznej,
ratownicy medyczni,
fizjoterapeuci i masażyści,
logopedzi i audiofonolodzy,
pracownicy socjalni,
opiekunowie osoby starszej lub niepełnosprawnej,
opiekunki dziecięce,
pracownicy robót wykończeniowych w budownictwie,
inżynierowie elektrycy i energetycy,
monterzy elektronicy,
mechanicy pojazdów samochodowych,
kierowcy autobusów,
kierowcy samochodów ciężarowych i ciągników siodłowych,
kierowcy samochodów osobowych,
obuwnicy,
ślusarze,
pracownicy fizyczni w produkcji i pracach prostych,
specjaliści technologii żywności i żywienia,
przetwórcy mięsa i ryb,
piekarze,
cukiernicy,
pracownicy przetwórstwa spożywczego,
specjaliści rolnictwa i leśnictwa,
weterynarze,
rolnicy i hodowcy,
ogrodnicy i sadownicy,
robotnicy leśni,
rybacy,
szefowie kuchni,
kucharze,
pomoce kuchenne,
kelnerzy i barmani,
floryści,
fryzjerzy,
kosmetyczki,
pracownicy zajmujący się zwierzętami,
pracownicy usług pogrzebowych,
gospodarze obiektów, portierzy, woźni i dozorcy,
pomoce w gospodarstwie domowym,

Warto zaznaczyć, że jeśli nawet dana profesja przetrwa masową cyfryzację, to wcale nie oznacza, że będzie generować wiele miejsc pracy i że będzie na nią duże zapotrzebowanie.

Analizując wyniki sondażu, to łatwo dojść do wniosku, że młodzi ludzie, którzy właśnie wchodzą lub mają przed sobą dopiero wejście na rynek pracy są świadomi być może bardziej niż inne kategorie społeczne radykalnych zmian czekających nie tylko rynek pracy, ale całą społeczną tkankę i relacje społeczne. Sondaż odsłania przede wszystkim skalę spodziewanych zjawisk. Musimy sobie jako społeczeństwo zdać sprawę z powagi sytuacji i jak ważna jest w tym kontekście kreacja nowych modeli biznesowych jako instrument kreujący także nowy popyt na pracę w erze cyfrowej w często nieistniejących jeszcze zawodach.

W sondażu uwzględniono 168 rynkowych popularnych rynkowych profesji według popularnego badania „barometr zawodów”, a opinię na ich temat zapytano 16 osób w wieku od 19 do 23 lat i był przeprowadzony w lutym 2025 roku. W stosunku do 168 zawodów każdy z respondentów miał określić czy:

pozostanie bez zmian,
zmieni się nieznacznie,
przejdzie gruntowną transformację pod wpływem cyfryzacji,
stanie się niszowy lub zniknie całkowicie.